GRAVAD LAX YA DA İSVEÇ USULÜ DEREOTU YATAĞINDA GÖMME SOMON

Balığın her türünü, hatta deniz ürünlerinin neredeyse tamamını çok severim. Fakat nedense somon ve (şu anda konumuzla ilgisi olmadığı için adlarını belirtmediğim) birkaç tür Ege ve Akdeniz balığının yeri ayrıdır. ‘En sevdiğin 5 balığı say’ deseniz, bunlardan biri mutlaka somon olacaktır!  Somon balığının bu çeşidiyle 80’li yılların sonlarında Stockholm’de yaşadığım üniversite yıllarımda tanıştım. “Gravad lax” İsveç mutfağının ne yazık ki az tanınan pek çok lezzetli spesiyalitelerinden yalnızca bir tanesi. İsveç dilinde “lax” somon, “gravad” ise gömülü anlamına geliyor. Dolayısıyla ben de bu güzel ürüne “İsveç Usulü Dereotu Yatağında Gömme Somon” adını vermek istedim. Aslında tuzlanmış ve bol miktarda taze dereotuna sarmalanmış somondan bahsediyoruz ama böyle isimler de afili oluyor! Rivayete göre “gravad lax” geleneksel olarak somonu tuzlayıp okyanus kıyısında kazılan bir çukurun içine gömerek yapılırmış.  (Bu bilgiyi aldığım kaynağın linki:  http://www.gnolls.org/1887/the-best-gravlax-recipe-on-the-internet/)

Burada size sunduğum bu tarif, İsveç mutfağının en klasik geleneksel somon yemeklerindendir. Ve inanın bana, somonun muhteşem rengini,  lezzetini ve lokum gibi dokusunu en etkileyici şekilde ortaya çıkaran hazırlama yöntemlerinden biridir! Kaldı ki bir de sağlık açısından bu güzelim balığın sayısız faydalarını hesaba katacak olursak, somon tüketmemek bir nevi günah sayılmalı! Ancak tuzlanmış somonu evinizde yapmak her ne kadar basit birkaç malzeme gerektirse ve kolay gibi görünse de bu ürüne aşina değilseniz denenmiş ve sağlam bir tarife ihtiyacınız olacak demektir.   

İsveç’ten Türkiye’ye kesin dönüş yaptıktan sonra geçen yıllar içerisinde, piyasada hazır olarak satılan füme (tütsülenmiş) somon çeşitlerinin ne yazık ki hiçbirinin İsveç’te yediğim tuzlanmış somonlar kadar damağıma hitap etmediğini fark ettim. Bu durumda kolları sıvayıp bu güzel balık ürününü kendi mutfağımda nasıl yapabileceğimi araştırıp öğrenmek için işe koyuldum. İnternet üzerinden yaptığım uzun araştırmalar neticesinde biraz da şansımın yaver gitmesiyle İsveçli bir hanımın (şaşırtıcı şekilde yemek blogu değil de kendi kişisel sayfasında) paylaştığı tarifte karar kıldım. Bu tarif tam istediğim gibi gerçek, özentisiz ve samimi bir dille yazılmıştı. Nitekim daha ilk denemede elde ettiğim başarılı sonuca kendim bile şaşırdım, doğrusu o kadarını beklemiyordum. O zamandan beri – kaç yıl olduğunu hatırlayamıyorum bile – yıllardır, özellikle de kış aylarında mutlaka hazırladığım bir balık çeşidi olarak repertuarımda daimi olarak yer almıştır tuzlanmış somon. 

Füme somonu seviyorsanız bence buna bayılırsınız! Hatta bir kez deneyip, kurallara ve hazırlık aşamalarına titizlikle uyduğunuz takdirde aslında ne kadar da kolay olduğunu görünce bir daha çarşıdan füme somon satın almaya bile gerek duymayabilirsiniz. Son olarak, tuzlanmış somonun lezzetini çok güzel tamamlayan ve tarifin hemen altında nasıl yapılacağını kısaca anlattığım hardal sosunu da denemenizi şiddetle tavsiye ediyorum!

(Tarifimin orijinal halini merak edenler İngilizcesine şu linkten ulaşabilirler:  http://www2.ling.su.se/staff/evali/gravlax.htm)

Servis önerisi. Bir dilim ev yapımı 7 tahıl ekmeğini kızartın ve üzerine krem peynir sürün. Tuzlanmış somon dilimlerini yerleştirin, taze yeşillikler, turp ve avokado eşliğinde sunun.